حدیث هایی در مورد«عزت و ذلت»

حدیث (1) امام حسن عسكرى عليه السلام :

ما تَرَكَ الحَقَّ عَزيزٌ إِلاّ ذَلَّ و َلا أَخَذ َبِهِ ذَليلٌ إِلاّ عَزَّ؛

هيچ عزيزى حق را ترك نكرد، مگر اين كه ذليل شد و هيچ ذليلى به حق عمل نكرد مگر اين كه عزيز شد.

 تحف العقول ص 489 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75 ، ص 374

حدیث (11) امام على عليه السلام :

لِيَجتَمِعَ فِى قَلبِكَ الأفتِقارُ اِلَى النّاسِ وَ الاِستِغناءُ عَنهُم فَيَكُونَ اِفتِقارُكَ اِلَيهِم فِى لِينِ كِلامِكَ وَ حُسنِ بِشرِكَ وَ يَكُونَ اِستِغناءُكَ عَنهُم فى نَزاهَةِ عِرضِكَ وَ بَقاءِ عِزِّكَ؛

 

بايد نياز به مردم و بى نيازى از آنان، در دلت گردآيند، تا نيازت به آنان، سبب نرمى در گفتار و خوش رويى ات شود و بى نيازى ات، سبب آبرودارى و عزّتت باشد.

كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 149، ح 7

حدیث (12) امام صادق عليه السلام :

اَلحِلمُ سِراجُ اللّه ... وَ الحِلمُ يَدورُ عَلى خَمسَةِ أَوجُهٍ: أَن يَكونَ عَزيزا فَيَذِلَّ أَو يَكونَ صادِقا فَيُتَّهَمَ أَو يَدعُوَ إِلَى الحَقِّ فَيُستَخَفَّ بِهِ أَو أَن يُؤذى بِلا جُرمٍ أَو أَن يُطالِبَ بِالحَقِّ وَيُخالِفوهُ فيهِ، فَإِن آتَيتَ كُلاًّ مِنها حَقَّهُ فَقَد آصَبتُ ... ؛

بردبارى چراغ خداست... پنج چيز است كه بردبارى مى طلبد: شخص عزيز باشد و خوار شود، راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت كند و سبكش بشمارند، بى گناه باشد و اذيت شود، حق طلبى كند و با او مخالفت كنند. اگر در هر پنج مورد، به حق رفتار كنى، بردبار هستى... .

بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 68 ، ص422، ح61 { شبیه این حدیث در مصباح الشریعه ص 154 }

حدیث (13) رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

فَأَمَّا الحِلمُ فَمِنهُ رُكوبُ الجَميلِ، وَ صُحبَةُ البرارِ وَ رَفعٌ مِنَ الضَّعَةِ و َرَفعٌ مِنْ الخَساسَةِ وَ تَشَهِّى الخَير ِو َتَقَرُّبُ صاحِبِهِ مِنْ مَعالِى الدَّرَجاتِ و َالعَفوُ و َالمَهَلُ و َالمَعروفُ و َالصَّمتُ فَهذا ما يَتَشَعَّبُ لِلعاقِلِ بِحِلمِهِ؛

حاصل بردبارى: آراسته شدن به خوبيها، هم نشينى با نيكان، ارجمند شدن، عزيز گشتن، رغبت به نيكى، نزديك شدن بردبار به درجات عالى، گذشت، آرامش  و تأنى، احسان  و خاموشى. اينها ثمره  بردبارى  عاقل  است.

تحف العقول ص 16

حدیث (14) رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

مَن عَفا عَن مَظلَمَةٍ أَبدَلَهُ اللّه بِها عِزّا فِى الدُّنيا و َالآخِرَةِ؛

هر كس از ظلمى كه در حق او شده گذشت كند، خداوند به جاى آن در دنيا و آخرت به او عزّت مى بخشد.

امالى(طوسى) ص 182 ، ح 306

حدیث (15) امام على عليه السلام :

كَم مِن عَزيزٍ أَذَلَّهُ جَهلُهُ؛

چه بسيار عزيزى كه، نادانى اش او را خوار ساخت.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 76 ، ح 1190

حدیث (16) امام على عليه السلام :

اَلشَّجاعَةُ عِزٌّ حاضِرٌ، اَلجُبنُ ذُلٌّ ظاهِرٌ؛

شجاعت عزّتى است آماده، ترس ذلّتى است آشكار.

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم ج1، ص152، ح572

حدیث (17) امام على عليه السلام :

مَنِ اعتَزَّ بِغَيرِ اللّه  أَهلَكَهُ العِزُّ؛

هر كس به جز از خدا عزّت بجويد آن عزّت او را هلاك مى كند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 478 ، ح 10985

حدیث (18) امام على عليه السلام :

كُلُّ عَزيزٍ داخِلٌ تَحتَ القُدرَةِ فَذَليلٌ؛

هر عزيزى كه تحت قدرت و سلطه اى باشد ذليل است.

تحف العقول ص 215

حدیث (19) امام على عليه السلام :

اَلصِّدقُ عِزٌّ و َالجَهلُ ذُلٌّ؛

 

راستى عزّت است و نادانى ذلّت.

کافی(ط-الاسلامیه) ج 1 ، ص 26 ، ح 29 - تحف العقول ص 356

حدیث (20) امام صادق عليه السلام :

تَركُ الحُقوقِ مَذَلَّةٌ و َإِنَّ الرَّجُلَ يَحتاجُ إِلى أَن يَتَعَرَّضَ فيها لِلكَذِبِ؛

ندادن حقوق (ديگران) ذلّت مى آورد و انسان در اين باره مجبور به دروغ گفتن مى شود.

تحف العقول ص 360