حدیث هایی در مورد« ادب»

حدیث (1) امام صادق عليه السلام :

 لَا يَزَالُ الْمُؤْمِنُ يُورِثُ أَهْلَ بَيْتِهِ الْعِلْمَ وَ الْأَدَبَ الصَّالِحَ حَتَّى يُدْخِلَهُمُ الْجَنَّةَ [جَمِيعاً]

مؤمن همواره خانواده خود را از دانش و ادب شايسته بهره مند مى سازد تا همه آنان را وارد بهشت كند.

مستدرك الوسايل و مستنبط المسایل ج12، ص201، ح13881

حدیث (2) امام حسن عسکری علیه السلام:

کَفاکَ ادباً تَجنُّبُکَ ما تَکرهُ مِن غَیرکَ؛

در مقام ادب همین بس که آنچه برای دیگران نمی پسندی، خود از آن دوری کنی.

دره الباهره ص45 - بحارالانوار(ط-بیروت)ج66 ،ص407 ، ح115

حدیث (21) امام على عليه‏ السلام :

لا يَرْاَسُ مَنْ خَلا عَنِ الاَدَبِ وَ صَبا اِلَى اللَّعِبِ؛

 

كسى كه از ادب بى‏ بهره باشد و شيفته بازى شود، به رياست نمى ‏رسد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص247 ، ح5096

حدیث (22) امام على عليه ‏السلام :

عَلَيكَ بِمُداراةِ النّاسِ وَ اِكْرامِ الْعُلَماءِ وَ الصَّفْحِ عَنْ زَلاّتِ الاِخْوانِ فَقَدْ اَدَّبَكَ سَيِّدُ الاَوَّلينَ وَ الآْخِرينَ بِقَولِهِ صلى ‏الله ‏عليه ‏و ‏آله : اُعْفُ عَمَّنْ ظَـلَمَكَ وَ صِلْ مَنْ قَطَعَكَ وَ اَعْطِ مَنْ حَرَمَكَ ؛

 

تو را سفارش مى‏كنم به مداراى با مردم و احترام به علما و گذشت از لغزش برادران (دينى)؛ چرا كه سرور اولين و آخرين، تو را چنين ادب آموخته و فرموده است : «گذشت كن از كسى كه به تو ظلم كرده ، رابطه برقرار كن با كسى كه با تو قطع رابطه كرده و عطا كن به كسى كه از تو دريغ نموده است».

بحار الأنوار(ط-بیروت) ج 75، ص 71، ح 34

حدیث (23) امام على عليه ‏السلام :

جالِسِ الْعُلَماءَ يَزْدَدْ عِلْمُكَ وَ يَحْسُنْ اَدَبُكَ وتَزكُ نَفسُكَ؛

 

با علما معاشرت كن تا علمت زياد، ادبت نيكو و جانت پاك شود.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص430 ، ح9791

حدیث (24) امام صادق عليه‏ السلام :

اِنَّ الشَّيْطانَ لَيَطْمَعُ فى عالِمٍ بِغَيْرِ اَدَبٍ اَكْثَرُ مِنْ طَمَعِهِ فى عالِمٍ بِاَدَبٍ ، فَتَاَدَّبوا وَ اِلاّ فَاَنْتُمْ اَعرابٌ ؛

 

شيطان ، در عالِمِ بى‏ بهره از ادب بيشتر طمع مى‏ كند تا عالِمِ برخوردار از ادب . پس ادب داشته باشيد و گرنه شما، بي ابانى (فاقد تمدّن) هستيد.

اعلام الدین فی صفات المومنین ص96

حدیث (25) امام على عليه‏ السلام :

عَلَى الْعاقِلِ اَنْ يُحْصى عَلى نَفْسِهِ مَساويَها فِى الدّينِ وَ الرَّأىِ وَ الاَخْلاقِ وَ الاَدَبِ ، فَيَجْمَعُ ذلِكَ فى صَدْرِهِ اَوْ فى كِتابٍ وَ يَعْمَلُ فى اِزالَتِها ؛

 

بر عاقل است كه بدى‏هايش را در دين، انديشه، اخلاق و ادب يادداشت كند و به‏خاطرش بسپارد و براى از بين بردن آنها بكوشد.

بحار الأنوار(ط-بیروت) ج 75، ص 6، ح 58

حدیث (26) پيامبر صلى ‏الله ‏عليه ‏و‏ آله :

ادّبوا اولادكم على ثلث خصال حبّ نبيّكم و حبّ اهل بيته و تلاوة القرآن‏

 

فرزندانتان را به سه چيز ادب كنيد: عشق به پيامبرتان، عشق به خاندان او، و قرآن خواندن.

قاموس قرآن مقدمه ص2

حدیث (27) امام صادق عليه‏ السلام :

اَدَّبَنى اَبى عليه ‏السلام بِثَلاثٍ ... ونَهانى عَنْ ثَلاثٍ : قالَ لى : يا بُنَىَّ مَنْ يَصْحَبْ صاحِبَ السّوءِ لا يَسْلَمْ وَ مَن لا يُقَـيِّد اَ لْفاظَهُ يَنْدَم ، وَ مَنْ يَدْخُل مَداخِلَ السَّوءِ يُتَّهَمْ... وَ نَهانى اَنْ اُصاحِبَ حِاسِدَ نِعْمَةٍ وَ شامِتا بِمُصيبَةٍ ، اَو حامِلَ نَميمَةٍ ؛

 

پدرم عليه ‏السلام مرا به سه چيز ادب آموخت و از سه چيز نهى ‏ام فرمود . سه نكته ادب اين بود كه فرمود : فرزندم! هركس با دوست بد بنشيند ، سالم نمى‏ ماند و هر كس گفتارش را كنترل نكند ، پشيمان مى‏ شود ، و هر كس به جايگاه‏ هاى بد وارد شود ، مورد بدگمانى قرار مى ‏گيرد (زير سؤال مى ‏رود) و آن سه چيز كه مرا از آن نهى فرمود: دوستى با كسى كه چشم ديدن نعمت كسى را ندارد، و با كسى كه از مصيبت ديگران شاد مى‏ شود و با سخن‏چين.

تحف العقول ص376

حدیث (28) امام على عليه ‏السلام :

تَحَرِّى الصِّدْقِ وَ تَجَنُّبُ الْكَذِبِ اَجْمَلُ شيمَةٍ وَ اَفْضَلُ اَدَبٍ؛

 

راستگو بودن و پرهيز نمودن از دروغ، زيباترين اخلاق و بهترين ادب است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص217 ، ح4294

حدیث (29) امام على عليه ‏السلام :

مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنّاسِ اِماما فَليَبْدَأ بِتَعْليمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْليمِ غَيْرِهِ وَلْيَكُنْ تَاْديبُهُ بِسيرَتِهِ قَبْلَ تَأْديبِهِ بِلِسانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُها اَحَقُّ بِالاِجْلالِ مِنْ مُعَلِّمِ النّاسِ ومُؤَدِّبِهِمْ؛
 

 

كسى كه خود را پيشواى مردم قرار داده، بايد پيش از آموزش ديگران، خود را آموزش دهد و پيش از آن‏كه ديگران را با زبان، ادب بياموزد، با كردارش ادب آموزد و البته آموزش دهنده و ادب‏ آموز خود بيش از آموزگار و ادب‏ آموز مردم، شايسته تجليل است.

نهج البلاغه(صبحی صالح) ص480 ،ح 73

حدیث (30) امام صادق عليه ‏السلام :

اِنْ اُجِّلْتَ فى عُمُرِكَ يَومَيْنِ فَاجْعَلْ اَحَدَهُما لاِدَبِكَ لِتَسْتَعينَ بِهِ عَلى يَومِ مَوتِكَ. فَقيلَ لَهُ : وَ ما تِلْكَ الاِسْتِعانَةُ؟ قالَ : تُحْسِنُ تَدبيرَ ما تُخَلِّفُ وَ تُحْكِمُهُ؛

 

اگر در عُمرت دو روز مهلت داده شدى ، يك روز آن را براى ادب خود قرار ده تا از آن براى روز مُردنت كمك بگيرى. به امام گفته شد : اين كمك گرفتن چگونه است؟ فرمودند : به اين‏كه آنچه را از خود برجا مى‏گذارى ، خوب برنامه‏ريزى كنى و محكم‏كارى نمايى.

کافی(ط-الاسلامیه) ج8 ، ص150 ، ح132

حدیث (31) امام على عليه ‏السلام :

كَفى بِالتَّجارِبِ مُؤَدِّبا ؛

 

براى ادب‏ آموزى، تجربه‏ ها كافى ‏اند.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص444 ، ح10155

حدیث (32) امام على عليه‏ السلام :

اَحْسَنُ الآْدابِ ما كَفَّكَ عَنِ الْمَحارِمِ؛

 

بهترينِ ادب‏ها آن است كه تو را از حرام‏ها باز دارد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص247 ، ح5079

حدیث (33) امام على عليه ‏السلام :

مَنْ عَطَفَ عَلَيْهِ اللَّيْلُ و َالنَّهارُ اَدَّباهُ وَ اَبلَياهُ وَ اِلَى الْمَنايا اَدْنَياهُ ؛

 

شب و روز بر هر كس بگذرد، او را ادب مى‏ كند، فرسوده ‏اش مى ‏نمايد و به مرگ نزديكش مى‏ سازد.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص133 ، ح2282

حدیث (34) امام صادق عليه ‏السلام :

كَمالُ الاَدَبِ و َالْمُروءَةِ سَبْعُ خِصالٍ : اَلْعَقلُ وَ الْحِلْمُ ، و َالصَّبْرُ ، وَ الرِّفْقُ ، و َالصَّمْتُ ، وَ حُسْنُ الْخُلْقِ وَ الْمُداراةُ؛

 

كمال ادب و مروت در هفت چيز است: عقل، بردبارى، صبر، ملايمت، سكوت، خوش‏ اخلاقى و مدارا.

معدن الجواهر ص 59

حدیث (35) امام سجاد عليه ‏السلام :

اِعْتَبِروا يا اُولىِ الاَبْصارِ وَ احْمَدُوا اللّه‏َ عَلى ما هَداكُمْ ، وَ اعْلَموا اَنَّـكُمْ لا تَخْرُجونَ مِنْ قُدْرَةِ اللّه‏ِ اِلى غَيْرِ قُدْرَتِهِ، و َسَيَرَى اللّه‏ُ عَمَلَكُمْ وَ رَسولُهُ ثُمَّ اِلَيْهِ تُحْشَرونَ ، فَانْتَفِعوا بِالْعِظَةِ وَ تَأَدَّبوا بِآدابِ الصّالِحينَ؛

 

شما اى اهل بصيرت! پند گيريد و خدا را براى اين‏كه هدايتتان كرد ، سپاس گوييد و بدانيد كه از قبضه قدرت خداوند ، به سوى قدرتى ديگر بيرون نتوانيد رفت ، و خدا و فرستاده ‏اش ، به زودى كردار شما را مى‏ بينند و آن‏گاه ، در پيشگاه او ، گرد آورده مى‏ شويد . پس از اندرزها بهره گيريد و ادب شايستگان را داشته باشيد.

کافی(ط-الاسلامیه) ج8 ، ص17

حدیث (36) امام على عليه ‏السلام :

اَللّهُمَّ ارْزُقنى عَقْلاً كامِلاً وَ عَزْما ثاقِبا وَ لُبّا راجِحا وَ قَلْبا زَكيّا وَ عِلْما كَثيرا وَ اَدَبا بارِعا وَ اجْعَلْ ذلِكَ كُلَّهُ لى و َلا تَجْعَلْهُ عَلَىَّ بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ؛

 

خدايا مرا عقلى كامل ، تصميمى نافذ، خردى برتر، دلى پاك، دانشى فراوان و ادبى والا روزى كن و تمام اينها را به سود من قرار ده نه به زيانم،اى مهربان‏ترين مهربانان.

بحار الانوار(ط-بیروت)ج 84 ، ص325 ،ح14

حدیث (37) امام على عليه ‏السلام :

كُلُّ شَىْ‏ءٍ يَحتاجُ اِلَى الْعَقْلِ وَالْعَقْلُ يَحْتاجُ اِلَى الاَدَبِ؛

 

هر چيزى به عقل نياز دارد و عقل به ادب نيازمند است.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص248 ، ح5102

حدیث (38) امام على عليه ‏السلام :

اِنَّكَ مُقَوَّمٌ بِاَدَبِكَ فَزَيِّنْهُ بِالْحِلْمِ؛

 

تو با ادبت ارزش‏گذارى مى‏ شوى، پس آن را با بردبارى زينت بخش.

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص247 ، ح5082

حدیث (39) امام رضا عليه ‏السلام :

اَروى اَنَّ جَبْرَئيلَ عليه ‏السلام اُهْبِطَ اِلى رَسولِ اللّه‏ِ صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله فَقالَ : يا رَسولَ اللّه‏ِ ، اِنَّ اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ يَقْرَاُ عَلَيْكَ السَّلامَ وَ يَقولُ لَكَ : اِقْرَأ : بِسمِ اللّه‏ِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ «لاَ تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ اَزْو جا مِنْهُمْ» الآيَةَ. فَاَمَرَ النَّبىُّ صلى‏ الله‏ عليه‏ و ‏آله مُناديا يُنادى: مَنْ لَمْ يَتَاَدَّبْ بِاَدَبِ اللّه‏ِ تَقَطَّعَتْ نَفْسُهُ عَلَى الدُّنْيا حَسَراتٍ؛

 

روايت مى‏ كنم كه جبرئيل عليه ‏السلام به نزد پيامبر خدا فرود آمد و گفت : اى پيامبر خدا! خداوند تو را سلام مى‏ رساند و به تو مى ‏فرمايد : بخوان به نام خداى مهر گسترِ مهربان، هرگز به آنچه اصنافى از ايشان را از آن برخوردار كرده ‏ايم ، چشم مدوز كه زيور زندگى دنياست تا ايشان را بيازماييم . و بدان كه روزىِ پروردگار تو بهتر و پايدارتر است ، پس پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه ‏و ‏آله به كسى فرمود تا جار بزند : هر كس [با عمل به اين آيه] به ادب خدا آراسته نگردد ، روحش با حسرت از دنيا جدا مى‏ شود.

فقه الرضا علیه السلام ص364

حدیث (40) امام على عليه ‏السلام :

يا مُؤمِنُ اِنَّ هذَا العِلمَ و َالاَدَبَ ثَمَنُ نَفْسِكَ فَاجْتَهِد فى تَعَلُّمِهِما ، فَما يَزيدُ مِنْ عِلْمِكَ وَ اَدَبِكَ يَزيدُ فى ثَمَنِكَ وَ قَدْرِكَ ، فَاِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدى اِلى رَبِّكَ وَ بِالاَدَبِ تَحْسِنُ خِدْمَةَ رَبِّكَ وَ بِأَدَبِ الْخِدْمَةِ يَسْتَوجِبُ الْعَبْدُ وَلايَتَهُ و َقُرْبَهُ ، فَاقْبَلِ النَّصيحَةَ كى تَنْجُوَ مِنَ الْعَذابِ؛

 

اى مؤمن! به تحقيق اين دانش و ادب بهاى جان توست پس در آموختن آن دو بكوش كه هر چه بر دانش و ادبت افزوده شود بر قيمت و قَدْرت افزوده مى‏شود ؛ زيرا با دانش به پروردگارت راه مى‏يابى و با ادب به پروردگارت خوش خدمتى مى‏كنى و با ادب در خدمت‏گزارى، بنده سزاوار دوستى و نزديكى به او مى‏شود . پس [اين [نصيحت را بپذير تا از عذاب بِرَهى.

مشکاة الانوار ص135