ورزش و تدابیر طب سنتی

[Ay Sona]

دکتر حسین روازاده

حکیم بزرگ ابو علی سینا در خصوص ورزش می‌گوید، ورزش تنها چیزی است که باعث انعاش حرارت غریزی بدن می‌شود یعنی همچون خاکستر زیر آتش که با باد زدن شعله ور و برافروخته می‌شود، ورزش نیز باعث شعله ور شدن حرارت غریزی بدن می‌گردد. البته برای ورزش نیز تدابیر خاصی در طب سنتی درنظر گرفته شده است که در صورت عدم رعایت آن می‌تواند بجای سلامت برای بدن مضراتی را به همراه داشته باشد.

در یک ورزش سالم در مرحله اول که عرقمان در می‌آید و نفس عمیق و سریع می‌شود باید کم کم بار ورزش را کم کنیم و حرکتمان را آهسته کنیم، سپس بنشینیم تا عرقمان خشک شود و ورزش را تمام کنیم.

لذا حد مناسب ورزش سه مورد است: سرخی چهره، وجود نشاط حرکت و تنفس عادی. اگر از این سنگین‌تر و فرا‌تر کسی بخواهد ورزش نماید و ورزش حرفه‌ای بکند، حتماً باید تحت تدابیر خاصی به ورزش بپردازد تا آسیبی به او نرسد.

ورزش را می‌توان از لحاظ درگیر بودن اندامهای بدن به دو دسته ذیل طبقه بندی نمود:

ورزش کلی: حرکت همه اندام‌ها را به دنبال دارد.

ورزش جزئی: حرکت اندامی خاص را به دنبال دارد.



آسیبهای ورزشهای سنگین

ورزشهای سنگین یعنی ورزشی که بیش از حد معمول باشد، نه تنها هیچ ارزش درمانی ندارند بلکه یک نوع خودکشی محسوب می‌شوند و وقتی فردی چندین سال ورزش سنگین می‌کند، عملاً فتیله چراغ عمر خود را بالا کشیده و حاصل آن نور خیره کننده‌ای است که در ظاهر همگان را به حیرت درآورده است و اندام، قدرت و توان آن شخص مورد تحسین دیگران قرار می‌گیرد ولی اگر این شخص در سن ۳۵ سالگی سکته کرد، از لحاظ طب سنتی هیچ جای تعجبی نیست چرا که خودش باعث شده است تا سوخت چراغ عمرش یعنی رطوبت غریزی‌اش با سرعت زیاد به اتمام برسد.

اگر این حرارت تمام شد قوه حیوانی، قوه طبیعی و قوه نفسانی دیگر در کالبد تن نمی‌مانند و همه با هم می‌روند (خروج روح از بدن).

قدیم تنها ورزش سنگین کشتی بوده آن هم افراد صفراوی را حکما از رفتن به این رشته ورزشی منع می‌کرند و بیشتر دموی‌ها کشتی می‌رفتند.

بسیاری از مردم به اشتباه فکر می‌کنند تمرین ورزشی باعث بزرگی قلب یا شش‌ها می‌شود. لازم به ذکر است مقدار گنجایش هوای درون شش‌های یک فرد بزرگسال، موروثی است و خیلی قابل تغییر نیست. اندازه قلب در اثر ورزش بزرگ نمی‌شود بلکه اگر این اتفاق بیفتد نشانه مشکل قلبی است. آنچه که در ورزش روی می‌دهد، موثر‌تر کردن کار شش‌ها، قلب، خون و عضلات است.

ورزش باعث می‌شود که مقدار کافی اکسیژن از خون به ماهیچه‌ها منتقل شود و این افراد بیش از افراد دیگر می‌توانند کارکنند. مقدار زیاد اکسیژن تا حدی بستگی به افزایش حمل آن در خون دارد. این ظرفیت با مبادله زیاد اکسیژن زیاد می‌شود که در شش‌ها اتفاق می‌افتد و خروج دی اکسیدکربن، مؤثر‌تر صورت می‌گیرد. ماهیچه‌ها نیز اکسیژن را بهتر از خون دریافت می‌کنند زیرا پرورش بدنی، تعداد میتوکندری ماهیچه‌ها را افزایش می‌دهد که بخش‌های میکروسکوپی سلول هستند و اکسیژن و قند را به انرژی تبدیل می‌کنند.

‏تاثیر نهایی این است که ماهیچه متناسب، قادر به کار بیشتر است و نیازی به سخت کارکردن مثل گذشته نیست این ماهیچه می‌تواند بیشترکارکند و انرژی بیشتری پیش از تولید اسید لاکتیک و گرفتگی ایجاد کند.

‏قلب یک ماهیچه عمده است. یکی از تأثیرات ورزش، تقویت ماهیچه قلب همراه با ماهیچه‌های دیگر است. کار قلب رساندن خون به تمام بدن است. مثلأ مقدار خون رسیده به ساق پا‌ها در یک دقیقه بستگی به میزان ضربان قلب و مقدار خون خارج شده با هر تپش دارد. ورزش ماهیچه قلب را قابل ارتجاع‌تر می‌کند، بنابراین در هر ضربه بهتر کار می‌کند و خون بیشتری به خارج می‌فرستد و این بدان معنی است که ضربان کمتری برای تامین مقدار مساوی خون حاوی اکسیژن برای پا‌ها لازم است و در ‌‌نهایت قلب می‌تواند آرام ترکارکند.

‏بعد از چند هفته تمرین ضربان قلب و به تبع آن میزان نبض شما کم می‌شود میزان نبض ۶۵ ‏ضربه در دقیقه به حدود ۶۰ ‏یا کمتر می‌رسد. در ورزشکاران حتی به ۴۰ ضربه هم می‌رسد. این کار قلب که بسیار مؤثر است به این معنا است که وقتی ماهیچه‌های شما سخت کار می‌کنند، هنگام بالا رفتن از پله‌ها میزان نبض شما بیشتراز قبل نشود.

توصیه‌های طب سنتی

۱- ورزش برای سلامتی یکی از توصیه‌های طب جامع ایرانی می‌باشد ولی ورزش بدون رعایت دیگر تدابیر از قبیل تغذیه سالم مطلوب نمی‌باشد. یک ورزشکار حتماً باید تغذیه مقوی و سالم داشته باشد تا دچار مشکل نگردد. ‏

۲- برداشتن بار سنگین باعث کار بیشتر ماهیچه‌ها می‌شود و به رگ‌های خونی فشار وارد می‌آورد، که سبب بالا رفتن فشار خون می‌شود. این خطری است که کسانی که تمرین وزنه برداری می‌کنند باید به آن توجه کنند.

۳- ‏افرادی که بعد از سال‌ها تصمیم به ورزش کردن می‌گیرند باید تدابیر مربوطه را بیش از دیگران رعایت کنند.

۴- ‏وقتی آماده ورزش روزانه می‌شوید کار را آرام شروع کنید و به خود فشار نیاورید.

۵- ‏اگر از فشار خون، سرگیجه، بیماری قلبی، دیابت، درد پشت یا ورم مفاصل رنج می‌برید با پزشک خود مشورت کنید. در ابتدا بیش از ۲۰ ‏دقیقه ورزش نکنید. اگر نفس کم می‌آورید یا احساس درد و ناراحتی می‌کنید، ورزش را قطع کنید و استراحت کنید. همیشه باید بتوانید در هنگام ورزش مکالمه کنید.

۶- اگر خسته، بیمار یا تب دار هستند ورزش نکنید.

۷- بعد از هر وعده غذا پیش از انجام ورزش ۲ ساعت صبر کنید.

۸-در هنگام گرسنگی نیز ورزش نکنید.

۹- اگر تنش یا استرس دارید ورزش رقابتی را انتخاب نکنید.

۱۰- پیش از ورزش دشوار، با نرمش ساده، خود را گرم کنید تا خطر کشش ماهیچه یا رباط‌ها را کاهش دهد.

۱۱- ورزشهای باستانی، شنا، کشتی، اسب سواری و تیر اندازی مناسب می‌باشند.

۱۲- خیلی از ورزشهای حرفه‌ای متاسفانه دارای عوارضی هستند که ورزشکاران دچار آن می‌شوند در صورتیکه ورزش باستانی یا کشتی این چنین نمی‌باشد و ورزشکاران ما تا سن پیری خود می‌توانستند ورزش نمایند.

۱۳- رعایت تدابیر ویژه هر ورزش می‌تواند از عوارض احتمالی آن جلوگیری نماید که مهم‌ترین نکته، استفاده از مواد غذایی سالم و پرهیز کامل از روغنهای صنعتی می‌باشد. بطور مثال بعضی از کوهنورد‌ها بعد از مدتی دچار زانو درد می‌شوند برای پیشگیری از زانو درد در رشته کوهنوردی، آرد سنجد (که هسته آن نیز با گوشت آن آرد شده است) میل کنید. خوردن غذاهای سرد را محدود کنید. با روغنهایی مثل زیتون، کوهان ش‌تر و سیاهدانه مفاصلتان را خوب ماساژ دهید و چرب کنید.

۱۴- اگر ورزشکار نیستید، حداقل روزانه ۳۰ -۲۰ دقیقه نرمش کنید.



زمان مناسب

بهترین زمان ورزش بعد از هضم غذا و بعد از تخلیه روده است. هرگز قبل از اینکه تخلیه مدفوع و ادرار نداشتید ورزش نکنید چون باعث جذب سموم به کل جریان خونتان می‌شود. لذا زمان مناسب برای ورزش کردن زمانی است که شرایط ذیل تحقق یافته باشند: ۱-هضم کامل غذا ۲- خواب کافی ۳- خالی بودن روده و مثانه

منبع:
ravazadeh.com